Rynek w Jaśle

Został rozplanowany podczas nadania praw miejskich Jasłu w 1365 roku przez króla Kazimierza Wielkiego

           Już w średniowieczu znajdował się na nim drewniany ratusz. Sam plac jest prostokątny z wychodzącymi z jego boków ulicami. Późniejsze zmiany w układzie centrum miasta nastąpiły w XVII, XVIII i XIX wieku. W 1683 roku w czasie wielkiego pożaru spłonął ratusz a wraz z nim zgorzały wszystkie królewskie przywileje, w tym dokumenty lokacyjne i lustracyjne, akta i kwity podatkowe. Była to nieoceniona strata. Odbudowano piętrowy, również drewniany, okazały ratusz, górujący nad całym miastem. W dolnej części znajdowały się pomieszczenia przeznaczone na cele handlowe a na górze były izby urzędowe i sądowe. Przed ratuszem stał pręgierz, a zapewne i waga miejska, z tyłu budynku było więzienie zwane "niedźwiedziem".

           W 1826 roku Jasło przeżyło kolejną ogromną klęskę pożaru, największą w jego dziejach (nie licząc tragedii 1944 roku). Spłonęła całą zabudowa śródmieścia i większość ulic. Przez kilka dziesięcioleci ogromnym wysiłkiem odbudowywano te zniszczenia już według nowych założeń urbanistycznych. To dramatyczne zdarzenie miało też pozytywny skutek. W miejsce spalonych domów drewnianych, podatnych na ogień - wznoszono budynki murowane. Jasło uzyskało wygląd typowego, XIX-wiecznego miasta galicyjskiego, z dość starannie zaprojektowaną architekturą, czystego, nie lękającego się pożarów. Rozszerzono plac Rynku i ulic, wokół Rynku i głównych ulic wybudowano murowane kamienice. Z najważniejszych gmachów najpóźniej, bo dopiero w latach 70 XIX wieku, został odbudowany magistrat. W okresie międzywojennym trzypiętrowy ratusz jasielski prezentował się bardzo okazale. Na zdobionej wieży znajdował się zegar, a na balkonie pierwszego piętra widniały charakterystyczne posągi Królowej Jadwigi i Króla Władysława Jagiełły. W tylnej części nadal funkcjonował "niedźwiedź" - czyli więzienie.

           Wielkie zniszczenia w zabudowie Rynku, jak i całego Jasła nastąpiło podczas okupacji hitlerowskiej w 1944 roku kiedy to 97% miasta celowo spalono i wyburzono. Była to jedna z największych planowych tego typu akcji niszczycielskich w okupowanej Europie. Po wojnie miasto zostało odbudowane staraniem mieszkańców. Wówczas wyremontowano Rynek, przyległe ulice wraz za zabudowaniami. Najważniejszymi obiektami na Rynku i w jego najbliższej okolicy są: gotycki kościół farny z XV wieku, fragmenty murów obronnych przy placu Bartłomieja z Jasła, figura św. Jana Nepomucena z 1770 roku, zabytkowe kamienice z XVIII i XIX wieku o cechach późnobarokowych, klasycystycznych czy secesyjnych. Figura św. Jana Nepomucena na jasielskim Rynku przetrwała do dziś w stanie niemal niezmienionym. Sam św. Jan ustawiony jest na wysokiej kolumnie nawiązującej do stylu jońskiego. Na cokole kolumny widnieją inskrypcje. Przetrwała ona okres zniszczenia Jasła przez niemieckiego okupanta i jest ciekawym dopełnieniem niemalże centralnego miejsca na Rynku w mieście.

           Obecnie na Rynku odbywają się okolicznościowe imprezy, koncerty, msze święte, Międzynarodowe Dni Wina. Jasło często nazywane jest "Stolicą Polskiego Wina". Wielkie winiarskie święto co roku pod koniec sierpnia tradycyjnie odbywa się na jasielskim Rynku. Rozpoczyna się ono Dniem Otwartych Winnic. To niepowtarzalna okazja, by spróbować win w miejscu ich powstania, zobaczyć winne krzewy z bliska, zajrzeć do piwnic i porozmawiać z winiarzami. Na Międzynarodowych Dniach Wina gromadzą się polscy i zagraniczni winiarze, importerzy, przedstawiciele branży winiarskiej, smakosze i koneserzy wina, amatorzy dobrej zabawy i pysznego jadła.

źródła:

Bata A.: Jasło i okolice, Krosno, PUW Roksana,1996

Hop W.: Przewodnik po Jaśle i jasielszczyźnie, Jasło, Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego przy wsparciu finansowym Urzędu Marszałkowskiego województwa podkarpackiego, 2007